هفت‌گونه آبزیان تالاب انزلی در خطر انقراض هستند

محمد صیاد بورانی افزود: جمعیت ماهی اسبله در تالاب انزلی بسیار کم شده است و به ندرت صید می‌شود،شاه میگوی آب شیرین هم چند سالی است که دیده نشده درحالیکه در گذشته چند صد کیلو از این آبزیان صید می‌شد ولی الان در ترکیب صید وجود ندارند.

وی تصریح کرد: آبزیان تالاب انزلی به چهار گروه (از نظر زیستگاه) ماهیان ساکن آب شیرین، ماهیان مهاجر و رود کوچ، ماهیان مصبی و چند زیستگاهی تقسیم بندی می شوند و از ۴۵ گونه شناسایی شده تالاب انزلی ۱۱ گونه غیر بومی، سه گونه بوم‌زاد و ۳۱ گونه دیگر بومی ایران هستند.

وی عنوان کرد: بیشترین فراوانی در بین این ماهیان را ماهی گامبوزیا، کپورچه یا کاراس، تیزکولی، سیم نما و مخرج لوله دارند که سه گونه اول غیربومی و ۲ گونه بعدی بومی غیر اقتصادی هستند.

صیاد بورانی اضافه کرد: باید برای این گونه‌ها برنامه‌ریزی دقیق و اساسی داشته باشیم البته هرساله شیلات گیلان ماهی سیم، لای ماهی و سوف سفید را تکثیر و داخل تالاب رهاسازی می کند. طی چند سال اخیر سوف حاجی طرخان و کپور تالابی هم رهاسازی شده و پژوهشکده آبزی پروری به بیوتکنیک تکثیر این ۲ ماهی دست یافته و در اختیار بخش اجرا قرار داده است.

وی با اشاره به مطالعات محققان ایرانی در سال ۲۰۲۱ در حوضه جنوبی دریای کاسپین گفت: طبق نتایج بدست آمده از تحقیق این محققان ۱۱۶ تا ۱۱۹ گونه ماهی گزارش شده که برخی از آنها نیازمند تایید حضور هستند.

بورانی ادامه داد: پژوهشگر ایرانی که در سال ۱۳۹۶ مطالعاتی در سواحل گیلان انجام داد گزارش کرد که ۵۰ گونه آبزی در آبهای شیرین و ۵۰ گونه در دریا وجود دارند که از این تعداد ۲۰ گونه غیربومی و گونه های بومی هم شامل پنج گونه ماهیان خاویاری، ۹ گونه کپورماهیان، هشت مورد شگ ماهیان ،۲ گونه سوف ماهیان، 2 مورد کفال ماهیان و ۲ گونه ماهی آزاد هستند.

وی یکی دیگر از گونه های بسیار مهم تالاب انزلی را صدف آنادونت عنوان و ذکر کرد: این صدف در تصفیه بیولوژیک نقش بسیار مهمی دارد و کاهش ذخایر این صدف در تالاب به معنای فائق آمدن آلودگی ها بر این گونه است بنابراین وجود صدف آنادونت در تالاب انزلی به لحاظ نگهداری برخی از آلاینده ها اهمیت داشته و مانند فیلتری زیستی عمل می کند و بسیار حیاتی و تاثیر گذار است.

اهمیت صید مسئولانه و بازسازی مسئولانه‌تر

رئیس پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی کشور بر اهمیت صید مسئولانه و بازسازی مسئولانه تر با حفظ شرایط محیطی در بازسازی ذخایر ماهیان تاکید کرد و گفت : باید از ورود انواع آلودگی ها به زیستگاه ماهیان جلوگیری کرد تا محیط برای بقای بچه‌ماهیان در رودخانه ها و دریا حفظ شود. دریای خزر محیط بسته ای است و ورود هر مواد آلوده کننده در چرخه طبیعت به ما انسانها باز می گردد.

وی ادامه داد : بازسازی برخی از ذخایر مانند ماهیان خاویاری (که کل دریای کاسپین را دور می زنند ) نیازمند مدیریت هر پنج کشور حاشیه دریای خزر است. این موارد در نشست های بین المللی و کمیته های حفظ منابع زنده هرساله بوسیله انستیتو بین المللی ماهیان خاویاری واقع در سنگر در همکاری با موسسه علوم تحقیقاتی شیلاتی کشور و سازمان شیلات ایران پیگیری می شود.

سنجش ضریب ماندگاری ماهیان در مصب رودخانه ها

صیاد بورانی این مطالعات پژوهشی راهبردی را جهت ترویج فنآورانه برای دستیابی به حفظ ذخایر ماهیان دانست و افزود : این پژوهشکده سال گذشته پروژه ای در مورد تاثیر رها سازی مستقیم بچه ماهیان در مناطق مصبی و سواحل دریا برای اندازه گیری میزان ماندگاری بچه ماهیان اجرا کرد تا بقا و میزان تحمل این بچه ماهیان در این محیط سنجیده شود که تا چه اندازه در ضریب بازگشت ماهی تاثیر گذار است.

وی تصریح کرد : بر اساس این پژوهش ماهیان اوزان یک تا ۱.۵ گرم می توانند نواحی مصبی را به خوبی تحمل کنند و ماهیان ۱.۵ تا سه گرم هم به راحتی در نواحی ساحل کاسپین در نزدیک مصب رودخانه ها می توانند به بقا خود ادامه دهند.

صیاد بورانی تاکید کرد : نتایج این تحقیق که مراحل آزمایشی را طی می کند در اختیار بخش اجرایی (شیلات) برای تجربه در دریا قرار خواهد گرفت. در این پژوهش از فاکتور های زیستی و فیزیولوژیکی بهره گرفته شد که می توانند برای صنعت شیلات و حفظ بازسازی ذخایر راهگشا باشد وبه ضریب بازگشت شیلاتی ماهیان کمک می کند.

رئیس پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی کشورتاکید کرد : پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی کشور هرساله نیروهایی را به مراکز بازسازی ذخایر گسیل می کند تا برامر رهاسازی بچه ماهیان در دریا نظارت کنند. نتایج این کار می تواند راهکارهای مدیریتی احتیاطی را در حفظ ذخایر و همچنین صید مسئولانه از ذخایر دریای خزر مشخص کند .

وی گفت : براساس این گزارشها می توان میزان ذخایر ماهی سفید در دریای خزر را تخمین زد و ارزیابی کرد که چه مقدار برداشت صدمه ای به ذخایر این ماهیان وارد نخواهد کرد .

صیاد بورانی افزود : بررسی میانگین تغییرات طول و وزن ماهیان نسبت به گذشته و مواردی که می تواند به حفظ و بازسازی ذخایر کمک کند ازجمله زمان شروع و اتمام فصل صید ، بررسی بیولوژیکی ماهیان وتعیین رسیدگی جنسی ماهیان ، تعیین سایز استاندارد چشمه های تور و آلات و ادوات صیادی ( برای جلوگیری از صدمه زدن به ذخایر جوان ماهیانی که حداقل یکبار تخم ریزی کرده باشند) از نتایج این پژوهش است که هر ساله در اختیار موسسه تحقیقات علوم شیلاتی و سازمان شیلات ایران قرار می گیرد.

وی تصریح کرد: این پژوهشکده پیشنهاد دهنده است و دستگاه اجرایی یعنی سازمان شیلات ایران و گیلان تا حد امکان از این تحقیقات استفاده می‌کنند. یکی دیگر از اقدامات ما بررسی وضعیت صید و پایش بیولوژیک ماهیان است که هر ساله انجام می شود.

وی با اشاره به وضعیت صید کیلکا نیز گفت: در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۰ هزار تن کیلکا از سواحل کاسپین (گیلان و مازندران ) صید شد که با بررسی ترکیب گونه ای صید در مقایسه با ۶ سال گذشته این نتیجه حاصل شد که ساختار صید و ترکیب گونه ای صید از گونه آنچوی به کیلکای معمولی تغییر کرده است.